مجموعه زندان اوین در شمال تهران قرار دارد. زندانیان محبوس در زندان اوین مانند دیگر زندان های کشور با مشکلات بسیاری در زمینه های مختلف روبرو هستند. در گزارش پیش رو به گوشه ای از این مشکلات از جمله در خصوص وضعیت بهداشتی، غذا و فروشگاه زندان و همچنین موضوع خرید و فروش مواد مخدر در اندرزگاه‌های ۴، ۷ و ۸، قرنطینه ۱ و بند ویژه روحانیت زندان اوین پرداخته شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، زندانیان محبوس در زندان اوین با مشکلات بسیاری روبرو هستند.
هرچند حبس به خودی خود مشکلات بسیاری را برای زندانی و خانواده او ایجاد می‌کند و آثار آن همواره بر زندگی پس از زندان نیز تاثیر مستقیم دارد، بی توجهی مسئولان به شرایط زندانی و نقض حقوق آن شرایط تحمل حبس را بیش از پیش دشوار می‌کند.
در گزارش پیش رو به وضعیت بهداشتی، غذا و فروشگاه زندان، عدم رعایت اصل تفکیک جرایم و همچنین موضوع خرید و فروش مواد مخدر در اندرزگاه‌های ۴، ۷ و ۸، قرنطینه ۱ و بند ویژه روحانیت پرداخته شده است.
پس از شیوع ویروس کرونا اندرزگاه ۱ و ۴ و همچنین سالن ۱۰ اندرزگاه ۸ به عنوان قرنطینه در نظر گرفته شده است. با این وجود جمعیت بالای این بندها، عدم رعایت ترتیب ورود و خروج ورودی‌ها جدید و همچنین رعایت نشدن درست شرایط ایزوله و عبور مرور زندانیان به هواخوری و سالن‌های مجاور سبب تسهیل در شیوع ویروس کرونا در زندان شده است. به گفته یک منبع مطلع در اتاق‌های ۳۰ متری این بندها معمولا حدود ۲۴ زندانی ساکن هستند و در بندهای قرنطینه نیز عموما ۷ یا ۸ نفر کف خواب هستند.
همچنین محدودیت ورود لباس به زندان شرایط را برای ورودی‌های جدید دشوار کرده است. در بدو ورود هر زندانی، بسته‌ای شامل حوله، مسواک، لباس زیر و صابون باید در اختیار زندانیان قرار داده شود. کمبود این بسته‌ها و همچنین تراکم بالای زندان سبب شده است که در مواردی این بسته‌ها در اختیار فرد قرار داده نشود.
یکی از اعضای خانواده یک زندانی محبوس در زندان اوین در این خصوص به هرانا گفت: «در برخی موارد یا بسته لباس به زندانی داده نمی‌شود و یا لباس دست دوم در اختیارش می‌گذارند. در مواردی که فرد از بازداشتگاه نیروی انتظامی آمده باشد احتمال آلودگی به ساس و شپش بالاتر است اما مجبور می‌شود تنها حمام کرده و با همان لباس‌ها وارد بند شود.»
بهداشت زندان و انتقال به بهداری
با شیوع ویروس کرونا در کشور، سازمان زندان‌ها مدعی تمهیدات ویژه‌ای به منظور جلوگیری از شیوع این ویروس در زندان‌های کشور شد. با این وجود بنا به گفته خانواده شماری از زندانیان محبوس در این زندان تنها تعدادی ماسک پارچه‌ای در اختیار وکیل بند قرار می‌گیرد و تنها پس از چندین بار درخواست ماسکی در اختیار زندانیان قرار می‌گیرد. به علاوه قیمت هر عدد ماسک در فروشگاه زندان، سه هزار تومان است که تهیه آن به صورت روزانه برای تمامی ساکنین بند ممکن نیست.
همچنین خرید، فروش و ورود الکل به زندان ممنوع است. مواد ضدعفونی کننده نیز به مسئولین سالن‌ها داده شده که به دلیل تراکم جمعیت بالا با آب مخلوط شده و در اختیار زندانیان قرار می‌گیرد.
از سوی دیگر وجود حشرات موذی همچون ساس و یا گال زندگی را برای ساکنین این زندان دشوارتر کرده است. در مواردی سمپاشی و انگل زدایی سالن‌ها نیز برخلاف وعده وکیل بند و رابط بهداری‌ها با هزینه شخصی زندانیان و با خرید سم توسط خود آنان انجام شده است.
نظافت سرویس بهداشتی و حمام نیز با زندانی‌هاست و کارکنان بخش اشتغال در ازای آن مبلغ ناچیزی به صورت ماهانه دریافت می‌کنند.
یک منبع مطلع در خصوص دسترسی به دارو و انتقال به بهداری در زندان اوین به هرانا گفت: «کسانی که مریض می‌شوند تنها پس از خواهش بسیار به بهداری منتقل می‌شوند. قبل از آن هم فردی که از میان خود زندانیان به دلیل داشتن روابط به عنوان رابط بهداری تعیین شده و هیچگونه صلاحیت پزشکی ندارد، به صورت سلیقه‌ای قرص و دارو در اختیار زندانیان قرار می‌دهد. پس از انتقال به بهداری نیز فقط برای زندانی نسخه می‌نویسند و ممکن است تنها نیمی از داروها به فرد داده شود.»
غذا و فروشگاه زندان
غذای جیره دولتی از کیفیت نازلی برخوردار است و بنا به گفته شماری از زندانیانی که به تازگی از این زندان آزاد شده‌اند مواد مغذی همچون گوشت به صورت اندک در غذا وجود دارد. همچنین کمیت غذا نیز به نسبت جمعیت کم بوده و شماری از زندانیان ناچار به خرید غذا از رستوران داخل زندان هستند. افزون بر این، شماری از ساکنین به دلیل کیفیت و کمیت پایین غذای جیره مجبور به تهیه مواد خشک از فروشگاه زندان و آشپزی در زندان هستند. قیمت بالای مواد غذایی در فروشگاه زندان که حدودا ۱۵ درصد بالاتر از قیمت خارج از زندان است، این امر را برای زندانیان دشوارتر کرده است.
به گفته یک منبع مطلع تنها در زمان بازدید ریاست و یا حفاظت زندان و یا بازرسی قوه قضاییه از بند کیفیت غذا به شکل چشمگیری بهبود می‌یابد. میوه و سبزی نه تنها جزئی از جیره غذای زندانی نیست که در فروشگاه زندان نیز به فروش نمی‌رسد و تنها با سفارش به مسئول خرید زندان و خرید از فروشگاه‌های گران قیمت زندانیان امکان دسترسی به میوه و سبزیجات را دارند. قیمت بالای این مواد سبب می‌شود که تنها درصدی از زندانیان امکان خرید آن را داشته باشند.
یک منبع مطلع در این خصوص به هرانا گفت: «در مجموع خیلی چیزها بستگی به شرایط مالی فرد دارد. زندانی‌های مالی با مقادیر کلان از یخچال تا ال سی دی هم می‌خرند یا مثلا ۱۰ میلیون تومان پول آجیل می‌دهند اما شرایط آنها با زندانی‌های سیاسی و امنیتی و سایرین زمین تا آسمان تفاوت دارد.»
خرید و فروش مواد مخدر در زندان
موادمخدر همچون تریاک و شیشه به فراوانی در زندان اوین مورد خرید و فروش قرار می‌گیرد. گفته می‌شود که این مواد با همکاری شماری از افسرنگهبانان و مسئولان زندان به بند وارد می‌شود. استعمال مواد مخدر در شماری از اتاق‌ها که فاقد دوربین‌های نظارتی است و یا دارای دوربین خراب است، به راحتی صورت می‌گیرد. این امر نیز خود منجر به مواردی از درگیری و زد و خورد میان زندانیان شده است.
یک زندانی سابق در خصوص وضعیت مواد مخدر و دخانیات در این زندان به هرانا گفت: «موادی همچون شیشه و سایر مواد صنعتی چون قیمت‌های گزافی دارند به سختی قابل تهیه هستند اما حشیش و تریاک به وفور خرید و فروش و استعمال می‌شوند. همچنین چون در زندان پول نقد رایج نیست. سیگار واحد پول زندان است. زندانیان جدید الورود در مواردی باید به وکیل بند و یا مسئول سالن سیگار بدهند. در مواردی حتی افسرنگهبان هم به عنوان رشوه از زندانیان سیگار دریافت می‌کند.»
تماس‌های تلفنی
هر اتاق دارای یک دستگاه تلفن کارتی است و هر زندانی می‌تواند تا ۷ شماره را در آن ثبت کند. برای تغییر این شماره‌ها نیز زندانیان باید به مدت ۱۰ روز کارت خود را تحویل دهند. تعداد بالای زندانیان در اتاق‌ها سبب شده است که هر زندانی تنها ۱۰ دقیقه در روز امکان برقراری تماس تلفنی را داشته باشد. با این وجود وکیل بند و شهردار اتاق و همچنین زندانیان مالی با مقادیر کلان به صورت نامحدود به تلفن دسترسی دارند. گفته می‌شود که در مواردی در صورت بروز هرگونه درگیری و یا خودکشی در زندان، تلفن تمام اندرزگاه‌ها قطع می‌شود.
ماده های نقض شده قوانین حقوق بشر :
نقض ماده 8 : رعایت حقوق انسانی توسط قانون
نقض ماده 25 : حق خوراک و مسکن و مراقبت های طبی و خدمات لازم اجتماعی برای همه
