به دنبال شیوع گسترده ویروس کرونا و وضعیت بحرانی این بیماری در کشور، برخی مقامات در گفتگو با رسانه ها، از مانع تراشی های تعمدی مسئولان در خصوص واردات واکسن خارجی به دلایل سیاسی و اقتصادی، پرده برداشته اند. علیرضا زالی رئیس ستاد مقابله با کرونا در تهران، ضمن اشاره به ممنوعیت واردات واکسن کرونا و بازگرداندن کمک‌های بین‌المللی گفت که ما آمارهای مرگ و میر را از سازمان جهانی بهداشت پنهان کردیم. محمدحسن قوسیان‌مقدم، دبیرکل جمعیت هلال احمر ایران نیز عنوان کرده که از بهمن ۱۳۹۹ هلال احمر می‌توانست واردات واکسن را آغاز کند اما به آنها مجوز نمی‌دادند. شماری از مقامات در حالی پس از انتشار این افشاگری ها تقصیر را گردن دیگری می‌اندازند که مراسمات مربوط به ماه محرم در کشور لغو نشده و بدون رعایت فاصله‌گذاری با وجود شیوع سویه های جدید ویروس کرونا در حال برگزاری است. روشن شدن زوایای جدید از کارشکنی واکسیناسیون مردم واکنش هایی را در پی داشت که در این گزارش به آنها اشاره شده است.
به گزارش خبرگزاری هرانا، ارگان خبری مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران، شیوع بیماری کرونا در ایران به‌صورت رسمی در تاریخ ۳۰ بهمن ۱۳۹۸ تأیید شد. هرچند به گفته برخی متخصصان از دی ماه بیمارانی با علائم کرونا به مراکز درمانی مراجعه کرده‌اند که به علت نو پدید بودن بیماری مورد شناسایی قرار نگرفت و به گفته مقامات چون در مقطع اوج همه‌گیری بیماری آنفلوانزای بود، نظام سلامت به اشتباه آن را آنفلوانزا تشخیص داد.
وضعیت بیماری کرونا در کشور از مورخ ۳ اسفند ۱۳۹۸ از سفید خارج و وارد وضعیت زرد شد. در آن زمان مایک رایان مدیر اجرایی برنامهٔ فوریت‌های پزشکی سازمان جهانی بهداشت نسبت به بالاتر بودن آمار مبتلایان در ایران به دلیل عدم توانایی در شناسایی هشدار داد. حسن روحانی، رئیس‌جمهور وقت، در تاریخ ۱۴ اسفندماه همان سال شیوع ویروس کرونا به تمامی استان‌های کشور را تایید کرد.
در نهایت اواخر بهمن ماه ۹۸، ایران پس از چین به دومین نقطه کانونی گسترش ویروس کرونا در جهان تبدیل شد و آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی، بر تولید واکسن داخلی تاکید داشت و واردات واکسن از آمریکا و انگلیس را ممنوع کرد.
علاوه بر ممنوع کردن واردات واکسن آمریکا و انگلیس توسط رهبر جمهوری اسلامی، به تازگی برخی مقامات نسبت به مانع تراشی های تعمدی مسئولان در خصوص واردات واکسن خارجی به دلایل سیاسی و اقتصادی، پرده برداشته اند.
علیرضا زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران با تاکید بر اینکه هفته‌های آینده شرایط بسیار بدتر خواهد شد و ذخیره واکسن در ایران فقط برای ۵ روز کافی است، گفت: وقتی اولین مورد کرونا در قم مشاهده شد، خواهان قرنطینه قم شدم و گفتم انتخابات شهر قم تعطیل شود، اما بعضی‌ها مرا مسخره کردند و گفتند این بیماری را براحتی کنترل می‌کنیم. هزینه داروهای کرونا چند برابر واردات واکسن شده است، اما اجازه خرید واکسن ندادند چون فکر می‌کردند گران است!
وی همچنین از پنهان کردن آمار مرگ و میر مبتلایان کرونا از سازمان بهداشت جهانی خبر داد و افزود: وقتی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت به ایران آمدند، ما به‌جای مشورت با آنها، مدام از آنها می‌خواستیم در رسانه‌ها از نظام سلامت ایران تعریف کنند. کمک‌های جهانی و پزشکان بدون مرز را از فرودگاه برگرداندیم در حالی که اطلاعات چندانی درباره ویروس نداشتیم و از مشاوره‌های بین‌المللی استفاده نکردیم. چرا چین که دوست صمیمی ما است به ما واکسن کافی نمی‌دهد؟ دلتا سه ماه در هند طول کشید. آنها به‌سرعت همه را واکسینه کردند. ما نباید غصه قیمت واکسن را بخوریم؛ حتی باید دو برابر قیمت بخریم و مردم را واکسینه کنیم.
زالی با بیان اینکه سفیران ما در کشورهای خارجی بدنبال تأمین واکسن نبودند، ادامه داد: با سفیر ژاپن صحبت کردم، گفت اصلا سفیر ایران دنبال واکسن نیامده است. این چه دیپلماسی‌ای است؟ ما ۷۲۰ میلیون یورو خرج رمدسیویر کردیم و این پول را باید خرج واکسن می‌کردیم. چطور در تحریم حاضریم تجهیزات نفتی را سه برابر قیمت بخریم، ولی در مورد واکسن این کار را نمی‌کنیم؟ هیچ راهی نداریم جز دو هفته تعطیلی که از همین امروز باید آغاز شود.
فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران راهکار برون رفت از شرایط فعلی را خرید سریع واکسن خارجی و قرنطینه سراسری دانست.
این صحبت ها در حالی مطرح می شود که مراسمات مربوط به ماه محرم در کشور لغو نشده و این مراسم بدون رعایت فاصله‌گذاری کماکان برگزار میشود.
یک شهروند ساکن یکی از محله های جنوب تهران که خواهر ۳۲ ساله خود را به تازگی بر اثر ابتلا به کرونا از دست داده است در این خصوص به هرانا گفت: هیچ مسئولی از ابتدای شیوع کرونا لحظه ای به فکر جان مردم ایران نبود، خواهرم در حد توان پروتکل ها را مراعات میکرد با این حال همیشه در مسیر محل کارش که به سختی پیدا کرده بود در مترو و بی آر تی تحت خطر ابتلا بود و در نهایت هم… این روزها دیدن مردمی که بدون رعایت پروتکل ها و فاصله گذاری اجتماعی در مراسم روزهای محرم در حسینیه محل ما شرکت می‌کنند دردمان را تازه میکند. مادرم می‌گوید این درد تمام نمی‌شود”.
از سوی دیگر محمدحسن قوسیان‌مقدم، دبیرکل جمعیت هلال احمر ایران، در مصاحبه با رسانه ها با بیان اینکه در واردات واکسن مانع‌تراشی‌هایی در داخل ایران انجام گرفته است، گفت: “هلال احمر از بهمن ۱۳۹۹ می‌توانست واردات واکسن را آغاز کند، اما به آنها مجوز نمی‌دادند. دشمنان خارجی به نوعی، دوستان نادان به نوعی در واردات واکسن اخلال کرده‌اند.”
علاوه بر واردات واکسن کرونا به کشور، چندی پیش محمدرضا دری دبیر انجمن داروسازان تهران از کمبود داروهای کرونا خبر داد و عنوان کرد: نبودن قانون عرضه و تقاضا، منجر به برهم خوردن تعادل شده و سرم و بسیاری از داروهای کرونا مانند رسیژن، فاویپیراویر و … دچار کمبود شده‌اند.
همزمان علی روح‌بخش، مدیر امور دارو و مواد تحت کنترل دانشگاه علوم پزشکی مشهد وضعیت کمبود دارو و سرم را بحرانی خواند و گفت: علاوه بر داروهای کرونا، ذخیره داروی «بتافرون» مربوط به بیماران ام.اس و چند قلم از داروهای شیمی‌درمانی نیز محدود شده است.
همچنین طی روزهای اخیر بسیاری از روسای بیمارستان‌های کشور در خصوص کمبود دارو، سرم و اکسیژن هشدار داده‌اند.
یکی از کارکنان ۳۰ ساله داروخانه ای در کرج که خود با درگیری ریه ۶۰ درصد در منزل بستری شده و به سختی توان صحبت کردن دارد در گفتگوی کوتاهی با گزارشگر هرانا می‌گوید: بسیاری از داروهایی که جهت درمان کرونا استفاده میشود دچار کمبود شدید هستند و خانواده بیماران که خود نیز معمولا ناقل بوده و اطلاعی از این موضوع ندارند از روی ناچاری مرکز به مرکز به دنبال دارو می‌گردند. من که از کارکنان داروخانه هستم بیشتر داروهای مورد نیاز خود را بالاجبار با قیمت های عجیب و بسیار بالا از بازار آزاد تهیه کرده ام، وای به حال بیماران دیگر. دیدن اینکه این داروها در کشور هست و در سایه مدیریت غلط یا صرفا به دلیل منافع مالی برخی مسئولان به دست بیماران نمی‌رسد برای ما که همیشه با بیماران طرفیم سخت است و کاری از دستمان بر نمی‌آید.
افشاگری علیرضا زالی فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران واکنش برخی مقامات را در پی داشت.
محمدجواد ظریف، وزیر خارجه با انتشار مطلبی در صفحه شخصی خود با رد کم کاری وزارت خارجه در خصوص واردات واکسن اعلام کرد که دیپلمات‌های ایرانی برای واردات واکسن تلاش کرده‌اند، اما نهادهایی با نفوذ داخل کشور مانع کار آنها شدند.
ظریف همچنین در بخشی دیگر صحبت هایش از جلوگیری واردات ۲۰ میلیون واکسن از اروپا در پی مخالفت یک دستگاه دولتی خبر داده و نوشت: “نگذارید از سکوت پشیمان شویم و بپرسیم؛ اولین بار چه کسی در دولت بحث کرونا را مطرح کرد؟ چه پاسخی به او داده شد؟ کدام دستگاه پیشنهاد تمهید واردات واکسن از چین را در شهریور گذشته مطرح کرد؟ دقیقا همان کاری که بعد از آن تاریخ امارات (برای سینوفارم) و ترکیه (برای سینوواک) انجام دادند؟ چه کسانی گفتند مردم ما موش آزمایشگاهی نیستند؟ کدام وزیر واکسن اسپوتنیک را در سفرش از روسیه گرفت؟ چه کسانی به او حمله کردند و او سکوت کرد و کار را ادامه داد؟ کدام دستگاه به مهمترین تامین کننده خارجی واکسن کشور هر روز حمله میکند؟ چه وزیری مجبور است از حیثیت خودش هزینه کند و برای مصالح مردم عزیز ایران حرف‌های دوستان را رفع و رجوع نماید؟ کدام دستگاه تا امروز خرید و اهدای بیش از ۲۴ میلیون واکسن خارجی را تمهید کرده و واردات انبوه و مستمر را در هفته‌های آینده مذاکره و نهایی کرده است؟ بیشتر دستگاها و مواد اولیه تولید واکسن داخلی را کدام وزارت خانه تامین و وارد کرد؟ کدام وزیر تولید مشترک واکسن کوبایی با پاستور را در سفرش به کوبا در پاییز سال گذشته کلید زد؟ چرا این قدر زمان تلف شد؟ کدام دستگاه پروفورمای ورود ۲۰ میلیون واکسن از اروپا را رد کرد؟ باز هم بگویم؟”
از سوی دیگر سیدرسول موسوی دستیار وزیر خارجه و مدیرکل شرق آسیای وزارت امور خارجه در واکنش به افشاگریها در صفحه شخصی خود نوشت: “یک روز وزارت بهداشت باید به این سوال پاسخ دهد که چرا اعتبار ۱۵۰ میلیون دلاری هند را که با تلاش وزارت خارجه برای واردات دارو تخصیص یافت جذب نکرد؟”
همچنین در ادامه واکنش ها به صحبت های علیرضا زالی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی با انتشار اطلاعیه‌ای مدعی شد که “بخش اعظمی از صحبت های فرمانده ستاد مقابله با کرونا در تهران تقطیع و با هدفی خاص از سوی برخی جریان‌ها در حال انتشار است.”
این ادعا در حالی مطرح میشود که ویدیویی از بخش‌های اصلی صحبت علیرضا زالی در شبکه های اجتماعی منتشر شده که در آن وی ضمن انتقاد از سیاست واردات واکسن کرونا می گوید: “ما ۷۲۰ میلیون یورو خرج رمدسیویر کردیم و این پول را باید خرج واکسن می‌کردیم.”
روشن شدن زوایای جدید از کارشکنی واکسیناسیون مردم واکنش هایی متعدد شهروندان را نیز در پی داشت. شهروندان با استفاده از هشتگ‌های “sosIran” (ایران را نجات دهید) و کرونا در ایران، نسبت به سیاست‌های مقابله با این بیماری اعتراض و انتقاد کردند. شهروندان معترض می‌گویند با به پایان رسیدن دولت حسن روحانی مقام‌های این دولت لب به افشاگری گشوده‌اند و انتقاد شده که چرا این صحبت‌ها پیشتر بیان نشده بود.
گفتنی‌ست؛ پیش از وضعیت بحرانی کنونی آیت الله علی خامنه ای که مانع ورود واکسنهای آمریکا و انگلیس شده بود، شیوع ویروس کرونا در کشور را بلایی نه چندان بزرگ تلقی کرد. او اما اخیرا گفته که “کرونا مساله اول است و باید به هر شکل ممکن از جمله با واردات ریشه کن شود. درباره قرنطینه و تعطیلی اظهارنظر نمی‌کنم و مسئله تخصصی است ولی اگر مسئولان به نتیجه‌ای رسیدند هیچ ملاحظه‌ای نکنند و اقدام قاطع کنند.”
در واکنش به صحبت های رهبر جمهوری اسلامی، محمود صادقی، نماینده سابق مجلس، در صفحه شخصی خود نوشت: “مگر واکسن مسأله تخصصی نیست؟!”
از دیگر سو برخی افراد و چهره های سیاسی از مانع تراشی های عمدی با اهداف سیاسی در خصوص واردات واکسن کرونا مطالب را در شبکه های اجتماعی منتشر کرده اند. در این خصوص عبدالله رمضان‌زاده، استاندار اسبق کردستان و دبیر و سخنگوی دولت دوم سید محمد خاتمی، نوشت: “تا روحانی رفت اجازه ورود ۱۲۰ میلیون دوز واکسن را صادر کردند! جان رعیت به چه امور دیگری بند است؟”
همچنین مسعود خوانساری، رئیس اتاق بازرگانی تهران نیز در این رابطه نوشت: “فرودین ماه امسال همه مقدمات واردات شش میلیون دوز واکسن را با موافقت ریس جمهور و ستاد کرونای تهران طی کردیم. اما به دلایلی که تا کنون برای ما مشخص نگردیده، وزارت بهداشت مانع از انجام کار شد.”
علی شریعتی، عضو اتاق بازرگانی ایران نیز گفته است: “پروفورم ۶ یورویی واکسن آسترازنیکای ما را به بهانه گران بودن تایید نکردند ولی سینوفارم ۱۵ دلاری خریدند”
ماده های نقض شده قوانین حقوق بشر :
نقض ماده 2 : عدم تبعیض
نقض ماده 22 : حق امنیت اجتماعی
نقض ماده 25 : حق خوراک و مسکن و مراقبت های طبی و خدمات لازم اجتماعی برای همه
نقض ماده 28 : حق دنیای زیبا و آزاد برای همه
