سکوت و تناقض‌گویی مقامات ایران در باره محتوای سند راهبردی با چین به تردید در باره آن دامن می‌زند. تازه‌ترین مورد، اظهارات وزیر خارجه و رئیس شورای راهبردی روابط خارجی است. کارشناسان در باره زیان‌های سند هشدار می‌دهند.
اخبار مربوط به سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله ایران و چین در روز پنچشنبه، ۱۲ فروردین (یکم آوریل) هم‌چنان از موضوعات داغ رسانه‌های فارسی‌زبان داخل و خارج کشور و فعالان شبکه‌های اجتماعی بود.
آنچه که بیش از همه توجه کاربران را جلب کرده و باعث افزایش نگرانی‌ها در باره این پیمان مرموز شده، نتاقض‌گویی مسئولان حکومتی است.
محمد جواد ظریف هنگام پاسخ به پرسش‌های حاضران در اتاق آنلاین "کلاب‌هاوس" نظر خود نسبت به روابط با چین را ابراز کرد و گفت: «برای این که بتوانیم رابطه خوبی با چین داشته باشیم باید با اروپا رابطه خوبی داشته باشیم و اگر بخواهیم رابطه خوب با اروپا داشته باشیم باید رابطه خوبی با چین داشته باشیم.»
ظریف در باره نقش علی لاریجانی در تهیه و امضای این سند اظهار داشت: «این که می‌گویند چینی‌ها لاریجانی را برای تفاهم ایران و چین پیشنهاد کرده باشند، دون شأن کشور است و صحیح نیست. حضور لاریجانی در این تفاهم‌نامه پیشنهاد من بود.»
روز چهارشنبه کمال خرازی، رییس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی در باره نقش لاریجانی گفته بود: «با توجه به اینکه دولت‌ها در ایران تغییر می‌کنند و در ۲۵ سال آینده ممکن است گرایش‌های سیاسی مختلف دولت را در اختیار داشته باشند، دولت چین که برخاسته از یک حزب حاکم و از تداوم و ثبات برخوردار است، تاکید داشت که نماینده‌ای از نظام نیز در این کار دخالت داشته باشد».
خرازی تاکید کرده است که لاریجانی «به عنوان مشاور مقام معظم رهبری چنین نقشی را ایفا کرد تا تداوم این همکاری مورد تاکید قرار گیرد».
بحث در باره محتوای پیمان چالش‌برانگیز
وزیر أمور خارجه و رییس شورای راهبردی روابط خارجی جمهوری اسلامی در رابطه با محتوای سند محرمانه حرف تازه‌ای نداشتند. آنها ضمن تاکید بر این که پیمان با چین به منافع ایران زیان نمی‌رساند، گفته‌های پیشین خود و دیگر مسئولان حکومتی را تکرار کردند - از جمله این که دولت‌ها مجازند محتوای برخی پیمان‌ها را مخفی نگه دارند.
بسیاری از کارشناسان سیاسی و اقتصادی اما تاکید می‌ورزند که مخفی‌کاری جمهوری اسلامی در این زمینه توجیه‌ناپذیر است.
فرشاد مومنی، از سرشناس‌ترین کارشناسان اقتصادی جمهوری اسلامی معتقد است که محتوای چنین پیمان درازمدتی باید به اطلاع عموم برسد.
این استاد دانشگاه علامه طباطبایی در "نشست مجازی بررسی برنامه همکاری‌های جامع ۲۵ ساله ایران و چین"، در رابطه با "حرف‌های سست و بی‌پایه برخی مقامات رسمی" که چینی‌ها مایل به انتشار جزییات نیستند، گفت: «آیا خواستیک طرف باید برتری داشته باشد؟ این خود جای اشکال دارد.»
در شهرهای گوناگون ایران تظاهراتی علیه سند راهبردی همکاری ۲۵ ساله ایران و چین برگزار شد
به گفته مومنی، کسانی که از موضع ملی ابراز نگرانی می‌کنند محق هستند، زیرا در ۱۵۰ سال اخیر «ایران در بیش از ۹۰ درصد تعاملات خارجی خسارت بزرگی را متحمل شده و در هر دوره‌ای هم که موفقیت داشتیم رکن اصلی آن شفافیت بوده، یعنی عدم شفافیت همیشه موجب خسارت شده است.»
رییس موسسه دین و اقتصاد در ادامه یادآور شده است که «در موضوع قراردادهای خودرویی و نفتی منتشر شده عدم شفافیت وجود دارد» و به گفته او، این قراردادها ضد منافع ملی ایرانیان هستند.
مومنی می‌گوید: «تمام خواسته‌های چین در این سند مطرح، و تضمین‌این خواسته‌ها هم نشان داده شده است اما از اول تا انتها اثری از خواسته‌های ایران نیست و این سرشار از نگرانی است.»
این کارشناس اقتصادی با اشاره به این که چینی‌ها ایران را نه به عنوان شریک خود بلکه به چشم "یک مشتری خوب" می‌نگرند، تصریح می‌کند: «چین استراتژی و ابزار مشخص را دارد اما ما فاقد استراتژی هستیم، ما در این موضوع هیچ اولویتی نداریم و این می‌تواند خطرناک باشد».
مقایسه جمهوری اسلامی با نظام‌های دموکراتیک غربی
دیگر سخنران این نشست مجازی مجیدرضا حریری، رییس اتاق بازرگانی ایران و چین بود. او در آغاز، پرسش‌هایی از این دست را بیان کرد: «چرا دیوار بی‌اعتمادی بین حاکمیت و مردم تا این اندازه بلند است؟ چرا هزاران میلیارد تومان خرج رسانه‌ها می‌شود اما نمی‌توانند حریف چند سایت خارج‌نشین باشند؟ چرا در موضع ضعف هستیم و ابتکار عمل در تبلیغات سیاسی را نداریم؟»
او در ادامه تضمین کرد که در پیمان ۲۵ ساله "برای هر دو طرف حداقل‌هایی تامین خواهد شد". رییس اتاق بازرگانی ایران و چین ضمن انتقاد به نگرانی ایرانیان خارج کشور در رابطه با پیمان‌های زیان‌بار با قدرت‌های اقتصادی پرسید: «چینی‌ها با ایتالیا، اسپانیا، فرانسه و استرالیا نیز همکاری دارند، اما آیا در این کشورها نیز این همه حساسیت وجود دارد؟»
این پرسش حریری با پرسش آغازین او در تضاد است که گفت، دیوار بی‌اعتمادی میان ایرانیان و حکومت اسلامی بلند است. در حالی که شهروندان کشورهایی که او نام برده، پایه‌های نظام دموکراتیک کشور خود را تشکیل می‌دهند.
کمال خرازی، از مشاوران ارشد خامنه‌ای به وضوح گفته است، نه نمایندگان مجلس یا دولت که منتخب اکثریت رای‌دهندگان هستند، بلکه نماینده ولی فقیه به عنوان "نماینده نظام" با چینی‌ها مذاکرات اصلی را انجام داده است.
